Erfahrungsberichte
Im Rahmen einer Lehrveranstaltung im Modul Literatur- und Medienübersetzen stand eine Exkursion nach Görlitz, der östlichsten Stadt Deutschlands, an. Vier Studentinnen und eine Dozentin hatten es sich zur Aufgabe gemacht, sich auf die Spuren der Hauptfiguren des Romans Pikro Glyko Lemoni von Schriftstellerin Sofia Voikou zu begeben und starteten so ihr Vorhaben an einem Freitagmorgen. Es erwartete uns ein spannendes Wochenende, das genauso interessant wie lustig, aber auch gleichzeitig ergreifend und anstrengend war.
Gleich am ersten Abend spazierten wir noch ein bisschen in der Stadt und sammelten die ersten Eindrücke dieser charakteristischen Altstadt. Auch die Altstadtbrücke – die die polnische Seite der Stadt mit der deutschen Seite verbindet – fanden wir an diesem Abend und überquerten sie sogleich. Wieder in unserer Unterkunft angekommen, übersetzten wir noch ein Kapitel aus dem Buch Pikro Glyko Lemoni und schauten noch einige Videos zu den Themen rund um Görlitz, seine Geschichte und dem Übersetzen literarischer Werke.
Am Samstag machten wir uns auf den Weg in die Görlitzer Altstadt. Wir hatten eine Stadtführung gebucht, bei der wir sowohl durch die Görlitzer Altstadt als auch das moderne Görlitzer Zentrum geführt wurden. Wir verbrachten einen schönen Tag und bestaunten die malerische, historische Altstadt von Görlitz mit großen Augen. Die bunten, sehr gut gepflegten und oft denkmalgeschützten Gebäude waren beeindruckend und wunderschön. Neben den farbenfrohen Gebäuden waren vor allem die schmalen, kleinen Gassen nennenswert. Die Stadtführerin erzählte uns, dass die Görlitzer Altstadt vor allem aus einem Grund so schön und gepflegt aussieht: es gab einen privaten Spender, der jährlich sehr viel Geld an die Stadt spendete, um die Instandhaltung dieser zu sichern. Dies war ein erstaunlicher Umstand, wie wir alle fanden. Ebenfalls erstaunlich war die Tatsache, dass auch das moderne Stadtzentrum in alte Gebäude ‚verpackt‘ war. Die modernen Geschäfte, wie wir sie auch aus unseren Städten kennen, befanden sich oft in denkmalgeschützten, sehr alten Gebäuden, was der Stadt eine außergewöhnliche Atmosphäre verlieh. Am Abend dann übersetzten wir noch ein Kapitel unseres Buches.
Für den Sonntagmorgen hatten wir uns vorgenommen, die orthodoxe Heilige-Konstantin-und-Helena-Kirche auf der polnischen Seite von Görlitz, Zgorzelec, zu besuchen. Also überquerten wir die Stadtbrücke, auch „Brücke der Freundschaft“ genannt. In Zgorzelec angekommen, fanden wir die kleine Kirche schnell. Sie wurde in den Jahren 2001-2002 für die orthodoxe Gemeinde erbaut. Dort werden sowohl in griechischer, als auch polnischer und altslawischer Sprache Gottesdienste gehalten. Die hölzerne Kirche war sehr klein und voll mit Ikonen, wie wir sie aus der griechisch-orthodoxen Kirche kennen. Es war für uns sehr interessant zu sehen, wie der Gottesdienst gehalten wurde. Viele Menschen waren dort und wir hatten das große Glück, sogar eine Griechin dort anzutreffen, die sich nach dem Gottesdienst noch mit uns unterhielt. Eirini, wie die nette, ältere Dame hieß, war wohl ebenfalls sehr erfreut darüber, unsere Bekanntschaft zu machen, da sie, wie sie selbst sagte, nicht allzu oft Griechen kennenlernt. Sie war so herzlich und offen, dass sie uns prompt dazu einlud, uns in Zgorzelec herumzuführen. Also machten wir uns auf in Richtung des Stadtzentrums. Dort bot sich uns wie in der gesamten Umgebung ein eher ernüchternder Anblick der Stadt. Zgorzelec war längst nicht so bunt und gut gepflegt wie die Görlitzer Altstadt. Die polnische Seite der Stadt war größtenteils heruntergekommen und wirkte sehr verlassen. Kyria Eirini, wie wir sie nannten, erzählte uns, dass dies daran lag, dass kein Geld für die Instandhaltung der Gebäude vorhanden sei. So etwas wie einen anonymen Spender, der für Instandhaltung der Altstadt aufkam wie auf der deutschen Seite, gab es dort nicht. Die Unterschiede zwischen Deutschland und Polen machten sich stark bemerkbar, und das obwohl wir uns gerade einmal auf der anderen Seite der Brücke befanden. Kyria Eirini führte uns zu einem alten Militärlager, das wir bereits aus dem Roman kannten. Dort wurden zwei der Hauptfiguren des Romans im Jahre 1916 gemeinsam mit den anderen Soldaten aus Griechenland untergebracht. Zum ersten Mal spürten wir die Verbindung zwischen dem Roman und der Realität. Auf dem Denkmal in der Mitte des Platzes konnte man die Inschrift lesen, dass etwa 6.500 griechische Soldaten in den Jahren 1916-1919 in diesem Lager untergebracht waren. Dort, wo vor rund 100 Jahren diese Soldaten untergebracht waren, standen nun wir sechs Frauen, auf einem Stück grüner Parkanlage, in deren Mitte sich das große Mahnmal befand. In diesem Moment hatte ich Gänsehaut. Ich stand in einem Stück griechischer Geschichte, das mir durch das intensive Lesen des Romans noch realer und vor allem persönlicher erschien.
Danach machten wir uns auf in Richtung des Stadtfriedhofs von Zgorzelec. Dort angekommen, brachte uns Kyria Eirini zunächst zu dem Bereich des Friedhofs, wo ein Mahnmal in Gedenken an die 600 Griechen stand, die zwischen 1949 und 1999 dort beerdigt worden waren. Danach brachte sie uns dorthin, wo noch immer viele Gräber von griechischen Bürgerinnen und Bürgern standen, die in Zgorzelec gelebt hatten. Dies erinnerte uns daran, dass es viele Griechen gab, die nach dem Ersten Weltkrieg in Zgorzelec geblieben waren und nicht wieder nach Griechenland zurückkehrten, weil sie sich dort ein Leben aufgebaut hatten. Genauso gab es viele Griechen, die nach dem Bürgerkrieg 1949 als politische Flüchtlinge nach Zgorzelec kamen und dortblieben. Am Sonntagnachmittag dann, nachdem wir wieder auf die deutsche Seite von Görlitz gefahren waren, stand ein wenig Kultur auf unserem Programm und wir besuchten ein Kammerkonzert in der Alten Schmiede auf Schloss Krobnitz.
Am Montagmorgen dann traten wir die Rückreise an und kehrten nach Germersheim zurück.
Die Exkursion nach Görlitz war für mich persönlich eine sehr schöne und interessante Erfahrung, die zwar auch anstrengend, aber in erster Linie nahegehend war. Die Verbindung, die zwischen mir, dem Roman von Sofia Voikou und der realen Geschichte Griechenlands hergestellt wurde, werde ich so schnell nicht vergessen.
Christina Tsigganos
Γκέρλιτς-Ζγκορζέλετς δύο διαφορετικές πόλεις,δύο διαφορετικές κουλτούρες,δύο διαφορετικά κράτη, που χωρίζονται μόνο από έναν ποταμό.
Ποτέ μου δεν θα μπορούσα να φανταστώ, πως μία τριήμερη εκδρομή θα μπορούσε να μου προσφέρει τόσες πολλές νέες γνώσεις και εμπειρίες.
Όλα ξεκίνησαν όταν η καθηγήτρια του μαθήματος κυρία Αναστασία Καλπακίδου μας πρότεινε να κάνουμε μία τριήμερη εκπαιδευτική εκδρομή στα μέρη όπου εξελίχθηκε η ιστορία του βιβλίου, το οποίο έπρεπε να μεταφράσουμε.
Το βιβλίο ονομάζεται «Πικρό γλυκό λεμόνι» και γράφτηκε από την συγγραφέα Σοφία Βόικου. Στο βιβλίο εκτυλίσσεται η ιστορία της Ασημούλας και του Κωσταντή, δύο νέων ανθρώπων που παντρεύονται από έρωτα. Ωστόσο, λίγο καιρό μετά τον γάμο τους, ξεσπάει ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και ο Κωσταντής θεωρεί καθήκον του να πολεμήσει για την πατρίδα. Δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα του πολέμου, έξι χιλιάδες στρατιώτες, ανάμεσά τους κι ο Κωσταντής, μεταφέρονται μυστικά από την Καβάλα στη Γερμανία. Μέσα από τις στάχτες του πολέμου, θα γεννηθεί ένας καινούργιος έρωτας στην πόλη Γκέρλιτς. Μετά από χρόνια η κόρη του Κωσταντή και της Ασημούλας, Δημητρούλα θα βρεθεί κι εκείνη κοντά στο Γκέρλιτς, αφού αυτή και ο σύζύγος της μεταφέρθηκαν στο Ζγκόρζελετς το οποίο ενώνεται μέσα από μία γέφυρα με το Γκέρλιτς . Μέσα από την συνοπτική περιγραφή της υπόθεσης του μυθιστορήματος, είναι ήδη φανερή η σύνδεση που δημιουργεί το μυθιστόρημα ανάμεσα στις τρεις χώρες: Την Ελλάδα, την Γερμανία και την Πολωνία.
Όλοι όσοι συμμετείχαν στο μάθημα, ενθουσιάστηκαν με την ιδέα της εκδρομής και έτσι αφού κάναμε τις απαραίτητες προετοιμασίες ξεκινήσαμε το ταξίδι μας. Μετά από κάποιες ώρες οδήγησης, κατά την διάρκεια των οποίων ανταλλάξαμε απόψεις και διηγηθήκαμε ιστορίες φτάσαμε την Παρασκευή, στις 20 Οκτωβρίου στο Γκέρλιτς. Η διαμονή μας εκεί κράτησε τρεις ημέρες.Μείναμε σε ένα διαμέρισμα,το οποίο είχε όλα όσα πέντε γυναίκες θα μπορούσαν να χρειαστούν: τρία υπνοδωμάτια,δύο μπάνια,μία κουζίνα και ένα σαλόνι. Τα δωμάτια ήταν καθαρά, ευρύχωρα και με πολύ ωραία διακόσμηση , με καλύτερο από όλα το σαλόνι.. Στο σαλόνι ήταν άλλωστε το δωμάτιο όπου καθόμασταν όλες μαζί κάθε βράδυ και ασχολούμασταν με τις μεταφράσεις μας ή βλέπαμε ντοκιμαντέρ με θέμα την λογοτεχνική μετάφραση.
Το πρώτο μας βράδυ, το περάσαμε πολύ ωραία, δοκιμάζοντας το φαγητό της περιοχής σε ένα πολύ κομψό εστιατόριο.Έπειτα κάναμε μία βόλτα στα κεντρικά σημεία της πόλης . Αυτή ήταν και η πρώτη μου φορά στην Πολωνία,αφού το να διασχίσουμε την κεντρική γέφυρα ήταν αρκετό για να βρεθούμε σε μία άλλη χώρα.
Την επόμενη μέρα μετά το πρωινό,κάναμε μία ξενάγηση στην πόλη,όπου είδαμε τα σημαντικότερα και πιο όμορφα κτίρια της πόλης,όπως και το κεντρικό ρολόι του δημαρχείου του Γκέρλιτς, το οποίο αποτελείται από δύο ρολόγια: Το πρώτο είναι το αστρονομικό,που έχει 24 ψηφία και το δεύτερο το συνηθισμένο σύγχρονο ρολόι,που αποτελείται από δώδεκα. Στη μέση του κάτω ρολογιού απεικονίζεται το κεφάλι ενός πολεμιστή, το οποίο κάθε φορά που ολοκληρώνεται μία ώρα έβγαζε έξω την γλώσσα του και γυρνούσε τα μάτια του. Ο απογευματινός περίπατος ήταν πολύ ευχάριστος και αναζωογονητικός και μας έδωσε την ευκαιρία να βγάλουμε πολλές φωτογραφίες. Κατά την διάρκεια της ξενάγησης, κατάλαβαμε πως η πόλη ήταν από μόνη της ήταν ένα μνημείο. Μάλιστα γυρίστηκαν εκεί και πολλές ταινίες όπως το «Grand Budapest Hotel», η «Κλέφτρα των Βιβλίων» και οι «Μνημείων 'Ανδρες».
Την Κυριακή το πρωί παρακολουθήσαμε την λειτουργία της ορθόδοξης εκκλησίας αγίων αποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης του Ζγκορζέλετς, έχοντας μέσα μας την ελπίδα πως θα συναντήσουμε κάποιους Έλληνες . Και πράγματι,μετά την λειτουργία γνωριστήκαμε με την κυρία Ειρήνη, μία Ελληνίδα της Πολωνίας που έμενε χρόνια στο Ζγκορζέλετς με την οικογένεια της και προσφέρθηκε να μας κάνει μία ξενάγηση στην πόλη.
Σε αυτήν την αυθόρμητη ξενάγηση περάσαμε από κάποιους κεντρικούς δρόμους της πόλης, οι οποίοι ήταν γεμάτοι από χαριτωμένα σπίτια και πολύ πράσινο. Επίσης περάσαμε από το πάρκο, στις εκτάσεις του οποίου υπήρχε παλιά ένα ελληνικό στρατόπεδο. Εκεί 7.000 αξιωματικοί και στρατιώτες του Δ' Σώματος Στρατού, μεταφέρθηκαν υπό δραματικές συνθήκες το 1916 στην περιοχή και παρέμειναν επί δυόμισι χρόνια ως «αιχμάλωτοι φιλοξενούμενοι». Έπειτα περάσαμε από το νεκροταφείο του Ζγκόρζελετς στο οποίο θάφτηκαν περίπου 600 Έλληνες.
Το απόγευμα επιστρέψαμε ξανά στο Γκέρλιτς για ένα κονσέρτο με μουσική δωματίου στο παλάτι του Κρόμπνιτς στο οποίο ακούσαμε κομμάτια κλασσικής μουσικής από έναν πιανίστα και έναν βιολιστή.
Την Δευτέρα, στις 23 Οκτωβρίου αποχαιρετήσαμε με έναν πρωινό περίπατο τις δύο πόλεις και επιστρέψαμε το βράδυ στα σπίτια μας, γεμάτοι υπέροχες αναμνήσεις από την εκδρομή μας. Η εκδρομή συνέβαλε σημαντικά στον σκοπό του μαθήματος, ο οποίος ήταν να γνωρίσουμε καλύτερα την λογοτεχνική μετάφραση.
Αφροδίτη Τσελεγγίδου
